วินเทจวันละนิด วันนี้เสนอตอน Universal Genève Tri-Compax
By: Rittidej Mohprasit
Universal Genève (อ่านแบบกระแดะได้ว่า “ยูนิเวอร์ซัล เชเนฟ”) หรือ UG ถือเป็นแบรนด์นาฬิกาเก่าแก่แบรนด์หนึ่ง ก่อตั้งกันมาตั้งแต่ปี 1894 โดยมีความเชี่ยวชาญในเรื่องการผลิตกลไกแบบสลับซับซ้อนสูง รวมปึงกลไกเท่ห์ๆ อีกมากมาย (เขาว่าเป็นแบรนด์แรกที่ผลิตนาฬิกาโครโนกราฟอีกด้วย) แถมขายในราคาสบายกระเป๋าจนถูกเรียกเล่นๆ ว่าเป็น “ปาเต็กคนจน” (the poor-man’s Pateks) ทั้งนี้อาจเพราะตัวแทนจำหน่าย UG ในสหรัฐอเมริกาก็คือ Henri Stern Watch Agency ซึ่งก็คือ Patek Philippe USA นั่นเองครับ
ไหนๆ จะพูดถึง UG กันแล้ว คงต้องพูดถึงโมเดลยอดนิยมตลอดกาลอย่างรุ่น Tri-Compax ก่อนใครเพื่อนละกันครับ โดย Tri-Compax เกิดขึ้นมาอย่างยิ่งใหญ่เพราะ UG ตั้งใจผลิตให้เป็นรุ่นท็อปของแบรนด์ ถูกเปิดตัวในงาน Swiss Watch Fair Basel ในปี 1944 (งาน Baselworld ในปัจจุบัน) เพื่อเป็นการฉลองครบรอบ 50 ปีของการก่อตั้งแบรนด์ UG โดยคำว่า Compax เป็นศัพท์นาฬิกาที่ UG และ Zenith เริ่มใช้มาตั้งแต่ช่วงต้นยุค 1930’s เพื่อบอกจำนวนกลไกคอมพลิเคชันที่มีอยู่ในแต่ละโมเดล ดังนั้นการที่ UG ตั้งชื่อว่า Tri-Compax จึงเป็นการประกาศก้องว่ารุ่นนี้มีกลไกคอมพลิเคชั่นอยู่ถึงสามกลไก ซึ่งประกอบด้วย กลไกจับเวลา (Chronograph) กลไกปฏิทิน (Calendar) และกลไกพระจันทร์ข้างขึ้นข้างแรม (Moonphase)
ตอนนั้น UG แทบจะท้าชนยักษ์อย่าง Patek Philippe ที่เพิ่งจะมีนาฬิกาซับซ้อนระดับเพอร์เพทชวลคาเลนดาร์โครโนกราฟ อย่าง Ref. 1518 ในปี 1941 ด้วยสินค้าที่ใกล้เคียงกันในเชิงฟังก์ชั่นกับราคาที่ย่อมเยาว์กว่ามาก นาฬิการุ่นนี้จึงได้รับเสียงตอบรับจากผู้ใช้งานทั่วโลกถึงขนาดที่ยุคหนึ่ง นาฬิการุ่น Tri-Compax ถูกจัดว่าเป็นนาฬิกาที่ขายดีที่สุดในโลกเลยทีเดียว
Patek Philippe ภาพจาก www.onlyvintage.com
ในส่วนกลไกของ Tri-Compax นั้น UG ใช้กลไกอยู่สามชุดคือ Caliber 481, 287 และ 281 โดยนำกลไกดิบ (Ebauche) จาก Martel ซึ่งอยู่ห่างจากเมืองเลอโลค ที่ตั้งของ UG และ Zenith เพียงสิบกิโลเมตรมาใช้ อ่านถึงตรงนี้อาจสงสัยกันว่า ถ้า UG ตั้งอยู่ที่เมืองเลอโลค แล้วทำไมใช้ชื่อว่า Universal Genève คนเขียนมั่วรึเปล่า ต้องบอกเลยว่าอันนี้เป็นเพราะ UG ย้ายมาอยู่ที่ Geneva ในปี 1919 โดยก่อนหน้านี้ตอนที่อยู่เลอโลค ใช้ชื่อว่า Universal Watch เฉยๆ (และยังมีการจดทะเบียนไว้อีกหลายชื่อเลยด้วย)
Universal Watch
เส้นทางชีวิตของ Tri-Compax มีความโลดโผนพอสมควร เพราะถูกผลิตยาวนานตั้งแต่ช่วงกลางปี 1940’s จนถึงยุค 1980’s จึงมีหน้าตาหลายแบบมาก โดยช่วงแรกๆ Tri-Compax ถูกสร้างมาเป็นนาฬิกาเดรสแบบไฮคอมพลิเคชั่นตามสมัยนิยม และมีบุคคลสำคัญของโลกหลายคนสวมใส่เช่น ประธานาธิบดี Harry Truman ใส่ร่วมการประชุม Potsdam Conference ปี 1945 (อยู่ในการประมูลปี 1994 โดย Antiquorum) เป็นต้น
Truman's UG Tri-Compax ภาพจาก Antiquorum
ต่อมา เมื่อเข้าสู่ช่วง 1970’s ผลจากการลงทุนที่ผิดพลาดในช่วงปลายของ 1960's (ไว้จะมาเล่ารายละเอียดอีกครั้ง) ทำให้ UG มีสถานะการเงินที่ย่ำแย่จนต้องเลิกผลิตกลไกของ Tri-Compax (รวมทั้งกลไกอินเฮ้าส์เกือบทั้งหมด) ส่วนกลไกที่เหลืออยู่ก็ถูกทยอยนำมาใช้จนหมดในช่วง 1980's
Tri-Compax ในยุคปลายนี้กลายพันธุ์เป็นนาฬิกาสปอร์ตโครโนกราฟ ตามกระแสนิยมในช่วงนั้น รูปร่างหน้าตาเปลี่ยนไปจนแทบไม่เหลือเค้าเดิม มีการใช้สีตัดกันแบบไฮคอนทราสท์ เอาแทคคีมิเตอร์ออกมาอยู่บนขอบเบเซิลของนาฬิกา (เดิมพิมพ์อยู่บนหน้าปัด) แถมมีขายพร้อมสายโลหะ (เป็นอ๊อปชั่น) แต่ก็ปรากฏว่าออกมาหล่อเข้าท่า รุ่นที่โดดเด่นและน่าจะเป็นที่จดจำมากที่สุดคือ Ref. 881101/01 ซึ่งนักสะสมเรียกกันว่า “Eric Clapton” เพราะมือกีตาร์ในตำนานคนนี้ใส่เป็นประจำสมัยอยู่วง Cream
ภาพโดย Atom Moore จาก Analogshift
ขุนขวานในตำนาน Jimi Hendrix และ Eric Clapton ใส่ Tri-Compax ภาพโดย Herb Schmitz จาก Hayward Archive
Evil Clapton.jpg – พร้อมสายโลหะ
ยังมีอีกหลายเรื่องและหลายโมเดลที่น่าค้นหาเกี่ยวกับ UG ไว้จะมาเล่าต่อนะครับ
